KLIMAAT & ENERGIE

Klimaat en energietransitie

Het klimaat verandert in een alarmerend tempo. We moeten overstappen op duurzame energiebronnen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de opwarming van de aarde te stoppen.

Splinter erkent de urgentie van de klimaatcrisis en de noodzaak voor een energietransitie richting een CO2-neutrale of zelfs CO2-negatieve samenleving. Het is echter ook zo dat een overhaaste transitie grote economische en maatschappelijke gevolgen kan hebben, waarbij mensen in hun bestaanszekerheid geraakt kunnen gaan worden. De periode tot 2030 moet dan ook vooral gebruikt worden om een solide basis te leggen voor een ‘net-zero’ doel in 2050, inclusief de ontwikkeling van goede wet- en regelgeving, het stimuleren van innovatieve projecten en het opstellen van duidelijke, haalbare tijdlijnen voor verschillende sectoren. Er zijn veel onderwerpen van belang bij het klimaat en de benodigde energietransitie. Splinter heeft de volgende prioriteiten:

De uitstoot van broeikasgassen: we verminderen de uitstoot van broeikasgassen zoals kooldioxide en methaan drastisch om de opwarming van de aarde te stoppen.

Duurzame energiebronnen: we stappen over op duurzame energiebronnen zoals zonne-energie, windenergie, waterkracht, waterstof en geothermische energie.

Energie-efficiëntie: we verminderen ons energieverbruik door huizen en gebouwen te isoleren en door energiezuinige apparaten te gebruiken. Duurzame energie die we niet meteen kunnen gebruiken of teruggeven aan het net, slaan we zo veel mogelijk op in accu’s en batterijen.

Investeringen: we investeren in duurzame energietechnologieën en energie-efficiëntiemaatregelen om de energietransitie mogelijk te maken.

Overheidsbeleid: overheden nemen beleidsmaatregelen om de energietransitie te stimuleren, zoals subsidies voor duurzame energie en CO2-heffingen. Belastingverhoging komt er voor industrieën die nog steeds fossiele brandstoffen verbruiken zoals de zware industrie, luchtvaart en scheepsvaart. Ziekmakende industrieën worden omgevormd naar duurzaam tijdens een tijdelijke sluiting of worden per direct voor goed gesloten.

De energietransitie is een grote uitdaging om de opwarming van de aarde te stoppen. Door samen te werken kunnen we voor onszelf en voor toekomstige generaties een duurzame toekomst creëren.

Samenwerkingsverbanden

Splinter zoekt actief naar samenwerkingsverbanden welke van belang zijn bij de verbetering van het klimaat en de daarbij benodigde energietransitie. Splinter heeft oplossingen die elkaar versterken en kijkt daarbij naar de volgende samenwerkingsverbanden:

Internationaal klimaatbeleid: er zijn veel internationale klimaatafspraken, zoals het Kyoto-protocol en het Parijsakkoord, die landen bindt om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Europese Unie: de Europese Unie is een belangrijke speler op het gebied van klimaatverandering en duurzame energie. De EU heeft ambitieuze klimaatdoelstellingen en investeert in duurzame energietechnologieën.

Overheden en kennisinstellingen: overheden kunnen een belangrijke rol spelen bij de energietransitie door beleidsmaatregelen te nemen, zoals subsidies voor duurzame energie en CO2-heffingen. Splinter ziet erop toe dat de verschillende overheidsdepartementen en kennisinstellingen op dit dossier actief samenwerken. Onderzoek naar duurzame oplossingen is nodig waarbij de kennis van de verschillende vakgebieden gebundeld wordt om te komen tot integrale en bruikbare duurzaamheidsoplossingen.

Bedrijven: bedrijven leveren een belangrijke bijdrage aan de energietransitie door te investeren in duurzame energietechnologieën en door hun eigen energieverbruik te verminderen.

Burgers: burgers spelen een belangrijke rol bij de energietransitie door bewuste keuzes te maken, zoals het energiezuinig maken van hun huis en het gebruik van duurzame energie.

Splinter is voornemens om de gelden uit energieheffingen in te zetten voor de doorontwikkeling van duurzame energie.

Splinter wil meer aandacht voor:

De kosten van duurzame energie: de kosten van duurzame energietechnologieën zijn de afgelopen jaren sterk gedaald. Dit komt door technologische vooruitgang en door schaalvergroting. De kosten van duurzame energie zijn nu vaak concurrerend met de kosten van fossiele brandstoffen. Splinter zal altijd voor de duurzame energie kiezen ook al zijn de kosten ervan hoger.

De beschikbaarheid van duurzame energie: duurzame energiebronnen zoals zon, wind en water zijn in principe onuitputtelijk. Zon en wind zijn echter niet altijd beschikbaar. Daarom is het belangrijk om te investeren in energieopslagtechnologieën, zodat we duurzame energie kunnen opslaan voor wanneer het nodig is.

De impact op het milieu: duurzame energiebronnen hebben een veel lagere impact op het milieu dan fossiele brandstoffen. Ze stoten geen broeikasgassen uit en ze veroorzaken geen luchtvervuiling.

De banencreatie: de sector van duurzame energie is een groeiende sector. De ontwikkeling en het gebruik van duurzame energiebronnen creëert veel banen in de bouw, de installatietechniek, de productie en de dienstverlening.

Volgens Splinter dient er gefocust te worden op de inzet van hernieuwbare en zo CO2-neutraal mogelijke energiebronnen zoals zonne-energie, windenergie of getijdenenergie. Nederland heeft veel potentieel winbare energie uit water en er zijn nu al proefprojecten opgestart, zoals bij de Oosterscheldekering. Daarnaast dienen gebouwen zoveel mogelijk zelfvoorzienend te worden gemaakt wat betreft de energievoorziening.

Sluiting van vervuilende, ziekmakende industrie, zoals Chemours en Tata Steel. Per direct moeten deze bedrijven de deuren sluiten. De overheid heeft een zorgplicht voor haar inwoners om dit soort multinationals de gezondheid van omwonenden, het milieu en het klimaat niet langer en zelfs onherstelbaar te laten vervuilen. De overheid moet actief omwonenden ondersteunen die ziek zijn geworden door de vervuilende industrie in het halen van hun juridisch gelijk en het verkrijgen van schadevergoedingen. Een parlementaire enquête wordt opgestart om de onderste steen boven te krijgen.
In het algemeen krijgen bedrijven alleen nog een vergunning om te lozen indien het gaat om bewezen onschadelijke stoffen voor de volksgezondheid, natuur, milieu en klimaat.

Het waterverbruik van datacenters is gigantisch en met algemene toepassing van AI zal dat steeds meer water kosten. Zo verbruikte het Microsoft datacenter in Noord-Holland in 2021 maar liefst 84 miljoen liter drinkwater. Splinter wil heldere doelstellingen in wetgeving verankerd zien, zodat daarop gehandhaafd kan worden. Zo willen we hergebruik van koelwater van datacentra verplicht stellen. Ook wil Splinter de opvang, zuivering en gebruik van regenwater als koelwater stimuleren. Rechtstreekse regenwateropvang voor datacenters, kan het gebruik van drinkwater als koelwater doen afnemen.
Grootverbruikers van water moeten gestimuleerd worden om zuinig met drinkwater om te gaan en alternatieven te bedenken die minder belastend zijn voor onze drinkwatervoorraad. Splinter wil verhoogde belasting op drinkwater voor grootverbruikers.

Er wordt wettelijk vastgelegd dat kolencentrales op maximaal 25% van hun capaciteit mogen draaien. Uiterlijk 2030 moet de laatste kolencentrale vervangen zijn door vernieuwbare energiebronnen zoals wind-, zonne- of getijdenenergie.

Het open water van het IJsselmeergebied is geen plek voor nieuwe grote energieprojecten in de vorm van wind- of zonneparken. Het Rijk dient daarvoor dan ook geen Rijksvastgoed beschikbaar te stellen. We zullen daartoe het programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER) herijken.
Splinter wil de bouw van waterstoffabrieken met subsidies ondersteunen zodat auto’s makkelijk toegang hebben tot deze brandstof.

Subsidies op fossiele energie worden afgeschaft. De Nederlandse overheid geeft jaarlijks zeker evenveel uit aan steun aan fossiele brandstoffen als aan subsidies voor CO2-besparing. De fossiele subsidies namen de afgelopen jaren zelfs toe. Recent kwam het duizelingwekkende bedrag van jaarlijks €37,5 miljard aan financiële voordelen aan fossiele bedrijven aan het licht. Dit is weggegooid geld dat ons klimaatbeleid totaal tegenwerkt en veel beter in de energietransitie en innovatie van duurzame energie kan worden geïnvesteerd.
Biomassa is geen groene energiebron en zelfs geen transitiebrandstof: uitstoot van houtige biomassa is per kWh hoger dan die van steenkool en het duurt gemiddeld 40 jaar voordat een boom de vrijgekomen CO2 weer opneemt. Nederlandse biomassacentrales zorgen wereldwijd voor ontbossing en verlies aan biodiversiteit. Rijkssubsidie wordt gestopt, biomassacentrales worden zo snel mogelijk vervangen.

De rekening voor de energietransitie komt niet op de schouders van burgers. De vervuiler betaalt. Grote industrie en multinationals mogen hun aandeel niet ontlopen. Er komt een einde aan degressieve energiebelasting die grootverbruikers, zoals de industrie, ontziet. In plaats daarvan wordt er een progressieve energiebelasting ingevoerd, wat betekent dat hoe meer energie wordt verbruikt, hoe hoger de belasting gemiddeld wordt.
Bij de overstap naar klimaatvriendelijke alternatieven zoals biobrandstof, natuurinclusieve landbouw of veeteelt, of hernieuwbare energiebronnen wordt gewerkt met ‘Green Premium’. Dit geeft de ‘meerprijs’ van een klimaatvriendelijk, duurzaam alternatief aan ten opzichte van de huidige vervuilende mogelijkheden. Via subsidies, innovatie en andere maatregelen moet de ‘green premium’ zo klein mogelijk worden gemaakt voor bedrijven en burgers die over willen stappen. Dit kan bijvoorbeeld door geen accijns te heffen op biobrandstof of het investeren door de overheid in innovatieve projecten op het gebied van duurzame energiebronnen. De subsidie van Green Premium wordt onder meer gefinancierd door een CO2-accijns te heffen bij grootverbruikers van fossiele energiebronnen. Daarmee betalen de grootste vervuilers en ontlopen de zware industrie en multinationals, die veel CO2 uitstoten, hun verantwoordelijkheid niet.
De handel in CO2- emissierechten wordt aan banden gelegd. Bedrijven mogen alleen extra rechten inkopen indien zij aantoonbaar gestart zijn of op korte termijn starten met een verduurzamingstraject waarmee zij onder hun eigenlijke uitstootgrens blijven. De extra CO2-emissierechten dienen dan als overbruggingskrediet.

Splinter wil dat in de fabricage van zonnepanelen en windmolens ook het productieproces CO2-neutraal is.

Windmolens ‘ja, mits’: geen natuurgebieden, geen vogeltrekroutes, niet op windluwe plaatsen, niet op gehoorafstand van woningen en niet op locaties waar dierhouderijen last hebben van geluid of slagschaduw. Voldoende draagvlak van de bevolking is onontbeerlijk. Om draagvlak voor de plaatsing van windmolens te bevorderen kan mede-eigenaarschap van omwonenden actief worden bevorderd: als particulieren en bedrijven één of meerdere winddelen kopen, worden zij mede-eigenaar van een windmolen en wekken ze hun eigen stroom op. Wanneer alle winddelen zijn gekocht, neemt de coöperatie de windmolen over. Zolang de windmolen draait, ontvangen de winddelers stroom van de winddelen.

Het IJsselmeer kan op sommige plaatsen prima uitgebreid worden met windparken. In combinatie met natuurvoorzieningen dienen de fundaties van de windturbines als broedplaats en een veilige plek waar vissen kunnen floreren. Sinds 2007 is er al open data van het windpark Egmond aan Zee beschikbaar waaruit blijkt dat vissen deze plekken graag opzoeken.
De zonneladder komt te vervallen. Overal waar mogelijk, op daken en op grond wordt de plaatsing van zonne-energie installaties versneld als noodzakelijke (tijdelijke) bijdrage aan de transitie. Er komt een nationaal inzamel- en recyclingprogramma voor panelen die aan heet eind van hun levensduur zijn, wat meestal het geval is na 20 jaar.
De plaatsing van windmolens in zee mag alleen als er een ecologische studie heeft plaatsgevonden die resulteert in concrete aanpassingen die ten goede komen aan de onderwaterflora en -fauna. Bijvoorbeeld het plaatsen van een kunstmatig rif aan de voet van de windmolen.
Ter bescherming van de natuur en het waterlandschap moet er in beginsel geen toestemming gegeven worden voor de aanleg van nieuwe hoogspanningsleidingen binnen de begrenzingen van het Natura2000 IJsselmeergebied en van het Natuur Netwerk Nederland in het IJsselmeergebied.
Warmtepompen zijn nog geen duurzame oplossing voor het terugdringen van CO2-uitstoot. Dit blijkt uit een berekening door de Nationale Milieudatabase in februari 2023. Volgens de huidige MPG-norm (Milieuprestatie Gebouwen) in het Bouwbesluit mogen veel van de huidige warmtepompen eigenlijk al niet geplaatst worden bij nieuwbouwwoningen. Het kabinet heeft hierom de norm tijdelijk verlaagd om toch te voldoen aan het Bouwbesluit. Deze tijdelijke verlaging wordt teruggedraaid totdat er daadwerkelijk warmtepompen beschikbaar zijn die binnen de MPG-norm geplaatst kunnen worden. De verplichting om vanaf 2026 een hybride warmtepomp te plaatsen wordt ook uitgesteld totdat er genoeg echt duurzame warmtepompen zijn die tegen redelijke kosten geplaatst kunnen worden.
Kernenergie heeft niet de voorkeur van Splinter. Onderzoek naar manieren om op de lange termijn nieuwe veilige en schone vormen van kernenergie in de energiemix te kunnen brengen, wordt ondersteund. Bijvoorbeeld onderzoek naar thorium-centrales. De huidige “oude” vormen van kernenergie in Nederland worden door Splinter niet gezien als een juiste keuze richting schone en hernieuwbare energie. Het kernafval is namelijk nog steeds een groot probleem en dat mag niet doorgeschoven worden naar volgende generaties. Daarnaast zijn deze vormen van kernenergie duur, duurt het lang om centrales te bouwen en levert het veel maatschappelijke weerstand op. Splinter wil op de korte termijn vooral blijven investeren in de innovatie van andere vormen van zowel energiebesparing als duurzame energie, zoals groene waterstof en zonne-energie.

Vernieuwing van het transportnet voor elektriciteit, waterstof en warmte.

Op dit moment moet al deze opgewekte energie getransporteerd worden over een elektriciteitsnet dat de enorme groei aan duurzame energie niet meer kan bijhouden. Om de huidige en toekomstige groei in het gebruik van energie te kunnen ondersteunen, is vernieuwing van het transportnet voor zowel elektriciteit, waterstof en warmte hard nodig. Splinter zet zich in voor de vernieuwing zodat we de toekomstige vraag aankunnen. Splinter ondersteunt ook de ontwikkeling van een afvoernet voor CO2.

Armoedegrens en lokale oplossingen

Het effect op het klimaat en de energietransitie naar duurzame energie is natuurlijk een internationaal probleem. Splinter wil mensen die onder de armoedegrens leven en nu afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen alternatieven bieden. Deze kleinschalige oplossingen moeten uiteindelijk in een internationale setting lokaal mogelijk worden gemaakt. Onderzoek hiernaar is al gestart en Splinter wil daar een actieve bijdrage aan leveren.

Klimaatrechtvaardigheid en jongeren

Iedereen moet kunnen meedoen in de aanpak van klimaatverandering. Daarbij gaat speciale aandacht uit naar jongeren en toekomstige generaties. Jongeren moeten beter en meer betrokken worden bij het klimaatbeleid. Het gaat immers om hun toekomst op deze planeet.

Klimaatadaptie

Splinter wil, naast alle maatregelen om klimaatverandering helpen te verminderen, vol inzetten op klimaatadaptatie. De berichten van weersextremen en klimaatrampen wisselen zich in hoog tempo af, overal ter wereld. We moeten direct voortvarend aan de slag gaan om ons land, dat grotendeels onder zeeniveau ligt, te beschermen tegen stijging van de zeespiegel en weersextremen. Provincies en gemeenten moeten hierbij door Rijksoverheid geholpen en grotendeels gefaciliteerd worden.

klima1

klima2

klima3

klima4

klima5

klima6

klima7